2-ELFABE

ALFABE HARFLERİ

Zazaca alfabe harfleri ikiye ayrılır:

1-   Müstakil harfler iki kısımdır:

a-   Müstakil sessiz harfler.

Toplam 25 harftir.

Ğ/ğ, Q/q, X/x ve W/w harflerinin dışındaki diğer 21 harf Türkçe Alfabedeki sessiz harflerin aynısıdırlar.

Bu harfler açıklama ve misalleriyle birlikte aşağıdaki tabloda verilmiştir:

	‘HERFY ZAZAKİ	TE’RİFY VÊNGY ‘HERFU	MİSALY YIN ZAZAKİ	ME’NÊ YINA TİRKİ	MİSALY YIN ZAZAKİ	ME’NÊ YINA TİRKİ
1	B b	Vêngy elfabê tirki “B” dunw.	BER	KAPI	ABI	AÇILDI
2	C c	Vêngy elfabê tirki “C” dunw.	CİNİ	KADIN	UCAD	ORADA
3	Ç ç	Vêngy elfabê tirki “Ç” dunw.	ÇIM	GÖZ	KUIÇI	SOKAK
4	D d	Vêngy elfabê tirki “D” dunw.	DAR	AĞAÇ	‘EDAR	MART
5	F f	Vêngy elfabê tirki  “F” dunw.	FEK	AĞIZ	QEFILNA	KAPATTI
6	G g	Vêngy elfabê tirki  “G” dunw.	GA	ÖKÜZ	HÊGA	TARLA
7	Ğ ğ	Vêngy elfabê ‘erebi  “  غ “(ĞÊN)dunw.	ĞELA	KITLIK	BERĞUIL	BULGUR
8	H h	Vêngy elfabê tirki  “H” dunw.	HAK	YUMURTA	KIHUN	ESKİ
9	J j	Vêngy elfabê tirki  “J” dunw.	JAR	ZEHİR	GIJIK	SAÇ
10	K k	Vêngy elfabê tirki  “K” dunw.	KERG	TAVUK	KALIK	ATA/DEDE
11	L l	Vêngy elfabê tirki  “L” dunw.	LERZ	DEPREM	TELI	DİKEN
12	M m	Vêngy elfabê tirki  “M” dunw.	MUNGA	İNEK	GUMIEŞ	MANDA
13	N n	Vêngy elfabê tirki  “N” dunw.	NUN	EKMEK	NENG	SÖVGÜ
14	P p	Vêngy elfabê tirki  “P” dunw.	PISİNG	KEDİ	ASPAR	ATLI
15	R r	Vêngy elfabê tirki  “R” dunw.	RIZ	PİRİNÇ	WIRZ	KALK
16	S s	Vêngy elfabê tirki  “S” dunw.	SA	ELMA	RASA	YETİŞTİ
17	Ş ş	Vêngy elfabê tirki  “Ş” dunw.	ŞIT	SÜT	RUINIŞ	OTUR
18	T t	Vêngy elfabê tirki  “T” dunw.	TAWIK	KIZAK	RAKW	YAT
19	V v	Vêngy elfabê tirki  “V” dunw.	VAL	SÖĞÜT	HAVAL	ARKADAŞ
20	Y y	Vêngy elfabê tirki  “Y” dunw.	YENI	PINAR	LAYŞIN	KİRLİ
21	Z z	Vêngy elfabê tirki  “Z” dunw.	ZINC	BURUN	MEZEL	MEZAR
22	Q q	Vêngy elfabê ‘erebi   “  ق “ (QAF)dunw.	QEDIM	KESER	FEQİR	FAKİR
23	X x	Vêngy elfabê ‘erebi   “خ"  (XÊ))dunw.	XOX	ŞEFTALİ	AXUIR	AHIR
24	W w	Vêngy elfabê ‘erebi   “و “(WAW)dunw.	WARI	YAYLA	NIWEŞ	HASTA

       

b-   Müstakil sesli harfler.

Toplam 6 harftir.

Türkçe alfabeden farklı olarak Ö/ö ve Ü/ü harfleri zazacada kullanılmamaktadır.

Bu harfler açıklama ve misalleriyle birlikte aşağıdaki tabloda verilmiştir:

	‘HERFY ZAZAKİ	TE’RİFY VÊNGY ‘HERFU	MİSALY YIN ZAZAKİ	ME’NÊ YINA TİRKİ	MİSALY YIN ZAZAKİ	ME’NÊ YINA TİRKİ
1	A a	Vêngy elfabê tirki  “A” dunw.	ADIR	ATEŞ	HÊGA	TARLA
2	E e	Vêngy elfabê tirki  “E” dunw.	ENGUIR	ÜZÜM	KESA	KAPLUMBAĞA
3	I ı	Vêngy elfabê tirki  “I” dunw.	IMSER	BUYIL	WISAR	İLKBAHAR
4	İ i	Vêngy elfabê tirki  “İ” dunw.	İŞLIG	GÖMLEK	PAYİZ	SONBAHAR
5	O o	Vêngy elfabê tirki  “O” dunw.	OR	GEBE	ÇOR	İÇYAĞI
6	U u	Vêngy elfabê tirki  “U” dunw.	UMİN	MAYA	GUM	ADIM

-







2-  Birleşik harfler de iki kısımdır:

a-   Birleşik sessiz harfler: Toplam 4 adettir.

Bu harflerden son ikisi olan –y ve -w harfleri yarım ünsüzdür. Bu yarım ünsüz harfler zazacaya mahsus sesleri telaffuz etmektedirler ve ancak sessiz harfle biten kelimelerde her zaman sessiz harften sonra bulunabilirler.

Sesli harflerden önce veya sonra geldiklerinde tam bir seesiz harf fonksiyonunda kullanılırlar.

Türkçe alfabede bu harfler bulunmamaktadır.

Bu harfler ile ilgili açıklamalar misalleriyle birlikte aşağıdaki tabloda verilmiştir:

	‘HERFY ZAZAKİ	TE’RİFY VÊNGY ‘HERFU	MİSALY YIN ZAZAKİ	ME’NÊ YINA TİRKİ	MİSALY YIN ZAZAKİ	ME’NÊ YINA TİRKİ
1	‘H ‘h	Vêngy ‘herfê elfabêyê ‘erebi   “ح “(‘HÊ) dunw.	‘HESIR	GÖZ-YAŞI	NE’HS	YARAMAZ
2	‘	Vêngy ‘herfê elfabêyê ‘erebi   “ع “  (‘ÊYN) dunw.	‘ERD	YER	ME’NA	ANLAM
3	…Y y	Ena ‘herf nimê soty –Y duna ‘herfag ha yıêra ver.	ASTUÊRY	ATLAR	UNY	GETİRİYORLAR
4	…W w	Ena ‘herf nimê soty –W “و “(WAW) duna ‘herfag ha yêra ver.	İŞLIGW Hİ	ISLAK GÖMLEK	BARW GIRUN	AĞIR YÜK

b- Birleşik sesli harfler. Toplam 9 adettir.

Türkçe alfabede bu harfler bulunmamaktadır.

Bazı batı dillerinde bu sesler vardır.

Bu harfler, açıklama ve misalleriyle birlikte aşağıdaki tabloda verilmiştir:

	‘HERFY ZAZAKİ	TE’RİFY VÊNGY ‘HERFU	MİSALY YIN ZAZAKİ	ME’NÊ YINA TİRKİ	MİSALY YIN ZAZAKİ	ME’NÊ YINA TİRKİ
1	Ê ê	Ena ‘herf bınêna barı vêcyena se ‘herfê “ E “	KÊNA	KIZ	DARÊ	DAHRE
2	IA ıa	Yo hêced vêngy  “IYA” duny.	DIAR	YUKARI	BIAR	GETİR
3	IE ıe	Yo hêced vêngy  “IYE” duny.	DIES	DUVAR	BILIES	YALA
4	IO ıo	Yo hêced vêngy  “IYO” duny.	PIOR	HEP	BIOR	ERTESİ GÜN
5	IU ıu	Yo hêced vêngy  “IYU” duny.	PIUNZ	SOĞAN	MIUNİ	GİZLİ
6	UA ua	Yo hêced vêngy “UWA” duny.	GUAZ	CEVİZ	CUAR	YUKARI
7	UE ue	Yo hêced vêngy “UWE” duny.	GUEŞ	KULAK	RUEC	GÜN
8	UI uı	Yo hêced vêngy “UWI” duny.	XUIRT	ŞİŞMAN	PUIRT	YÜN
9	Uİ ui	Yo hêced vêngy  “UWİ”duny.	LUİ	TİLKİ	TUİ	DUT