GENİŞ ZAMAN HİKÂYESİ
Bu kipteki
fiiller çekilirken (geçmiş zaman çekimlerinde olduğu gibi)geçişli fiiller
geçişli zamirlerle, geçişsiz fiiller ise geçişsiz zamirlerle çekilir. (Ez
vındertên/mı din) Bu zamanı elde etmek için geçişli ve geçişsiz tüm fiillerde fiilin
geçmiş zaman 3. Tekil şahsı alınarak sonuna –ên eki eklenerek yapılır. Ancak sonu
sesli veya sessiz harflerle biten fiillerde ses uyumu için bazı sesli harfler
düşer ve şu farklılıklar görülür:
1- Sessiz harflerle biten tüm fiillerin 3. Tekil
şahsının sonuna –ÊN eki eklenerek yapılır. Misal:
Vındert-ış fiili…
ŞAHISLAR
|
ZAMİR
|
FİİL
|
ANLAMI
|
|
1. Tekil
|
EZ
|
VINDERTÊN
|
DURUYORDUM
|
DURURDUM
|
2. Tekil (eril)
|
TI
|
VINDERTÊN
|
DURUYORDUN
|
DURURDUN
|
2. Tekil (dişil)
|
TI
|
VINDERTÊN
|
DURUYORDUN
|
DURURDUN
|
3. Tekil (Eril)
|
WI
|
VINDERTÊN
|
DURUYORDU
|
DURURDU
|
3. Tekil (Dişil)
|
YA
|
VINDERTÊN
|
DURUYORDU
|
DURURDU
|
1. Çoğul
|
MA
|
VINDERTÊN
|
DURUYORDUK
|
DURURDUK
|
2. Çoğul
|
ŞUMA
|
VINDERTÊN
|
DURUYORDUNUZ
|
DURURDUNUZ
|
3. Çoğul
|
YIN
|
VINDERTÊN
|
DURUYORLARDI
|
DURURLARDI
|
2- Fiilin 3. Tekil şahsı sesli harflerden –i ile bitiyorsa –ÊN ekindeki –Ê harfi kaldırılır ve sadece-N harfi eklenir. Misal: Dia-yış fiili…
ŞAHISLAR
|
ZAMİR
|
FİİL
|
ANLAMI
|
|
1. Tekil
|
MI
|
DİN
|
GÖRÜYORDUM
|
GÖRÜRDÜM
|
2. Tekil (eril)
|
TUI
|
DİN
|
GÖRÜYORDUN
|
GÖRÜRDÜN
|
2. Tekil (dişil)
|
TUI
|
DİN
|
GÖRÜYORDUN
|
GÖRÜRDÜN
|
3. Tekil (Eril)
|
YI
|
DİN
|
GÖRÜYORDU
|
GÖRÜRDÜ
|
3. Tekil (Dişil)
|
YÊ
|
DİN
|
GÖRÜYORDU
|
GÖRÜRDÜ
|
1. Çoğul
|
MA
|
DİN
|
GÖRÜYORDUK
|
GÖRÜRDÜK
|
2. Çoğul
|
ŞUMA
|
DİN
|
GÖRÜYORDUNUZ
|
GÖRÜRDÜNÜZ
|
3. Çoğul
|
YIN
|
DİN
|
GÖRÜYORLARDI
|
GÖRÜRLERDİ
|
3-
Fiilin 3. Tekil şahsı sesli harflerden –I ile bitiyorsa bu –I –İ
ye dönüşür –ÊN ekindeki –Ê harfi kaldırılarak sadece-N harfi eklenir. Misal: Bı-a-yış
fiili
ŞAHISLAR
|
ZAMİR
|
FİİL
|
ANLAMI
|
|
1. Tekil
|
EZ
|
BİN
|
OLUYORDUM
|
OLURDUM
|
2. Tekil (eril)
|
TI
|
BİN
|
OLUYORDUN
|
OLURDUN
|
2. Tekil (dişil)
|
TI
|
BİN
|
OLUYORDUN
|
OLURDUN
|
3. Tekil (Eril)
|
WI
|
BİN
|
OLUYORDU
|
OLURDU
|
3. Tekil (Dişil)
|
YA
|
BİN
|
OLUYORDU
|
OLURDU
|
1. Çoğul
|
MA
|
BİN
|
OLUYORDUK
|
OLURDUK
|
2. Çoğul
|
ŞUMA
|
BİN
|
OLUYORDUNUZ
|
OLURDUNUZ
|
3. Çoğul
|
YIN
|
BİN
|
OLUYORLARDI
|
OLURLARDI
|
4- Fiilin 3. Tekil şahsı sesli
harflerden –A ile bitiyorsa bu –A kaldırılır ve sonuna –ÊN eki eklenir. Misal:
Muısa-yış
ŞAHISLAR
|
ZAMİR
|
FİİL
|
ANLAMI
|
|
1. Tekil
|
EZ
|
MUISÊN
|
ÖĞRENİYORDUM
|
ÖĞRENİRDİM
|
2. Tekil (eril)
|
TI
|
MUISÊN
|
ÖĞRENİYORDUN
|
ÖĞRENİRDİN
|
2. Tekil (dişil)
|
TI
|
MUISÊN
|
ÖĞRENİYORDUN
|
ÖĞRENİRDİN
|
3. Tekil (Eril)
|
WI
|
MUISÊN
|
ÖĞRENİYORDU
|
ÖĞRENİRDİ
|
3. Tekil (Dişil)
|
YA
|
MUISÊN
|
ÖĞRENİYORDU
|
ÖĞRENİRDİ
|
1. Çoğul
|
MA
|
MUISÊN
|
ÖĞRENİYORDUK
|
ÖĞRENİRDİK
|
2. Çoğul
|
ŞUMA
|
MUISÊN
|
ÖĞRENİYORDUNUZ
|
ÖĞRENİRDİNİZ
|
3. Çoğul
|
YIN
|
MUISÊN
|
ÖĞRENİYORLARDI
|
ÖĞRENİRLERDİ
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder